Advaita Nederland interviewt Roeland de Looff:

AN: Wat is jouw link met Advaita?
Roeland: Door tal van levenservaringen werd het mij duidelijk dat het ikje helemaal niets in te brengen heeft. Alles dat gebeurt is een uiting van eenheid. Het ikje is slechts een instrument van eenheid. Dat is een uitgangspunt dat je ook vaak in advaita ziet, vandaar mijn belangstelling ervoor.

AN: Op welke levenservaringen doel je dan?
Roeland: Dat dingen totaal anders lopen dan je denkt of wenst. Er gebeuren constant totaal onverwachte dingen. Een voorbeeld is dit interview. Ik zit niets vermoedend achter de computer en ineens meldt zich Advaita Nederland. Dat is een uiting van eenheid. Het is niet iets wat ik heb gepland of wat dan ook. Het gaat mij niet om hele grote dingen, maar gewoon om hoe het leven loopt, vol met onverwachte wendingen, waaruit blijkt dat de persoon slechts een instrument is.

AN: Kun je nog wat meer zeggen over dat ‘ikje’? Roeland: Het ikje denkt dat het alles in de hand heeft, maar dat is een illusie. Ik heb in het verleden ook weleens geëxperimenteerd met creëer het leven van je dromenachtige benaderingen. Even krijg je er een kick van, want het voelt eventjes fijn dat allerlei ego wensen in vervulling zouden gaan. Echter later blijkt het toch allemaal anders te lopen. In plaats van weer nieuwe methoden te volgen komt er dan een moment waarop je slechts kan concluderen “Niet mijn wil, maar Uw wil geschiede”. Dat beseffen leidt niet tot vervulling van ego wensen, maar geeft wel rust. En ook als er momenten zijn dat er geen rust is dan is dat zoals het moet zijn en dat is ook OK.

AN: Waar komt dat ikje volgens jou dan vandaan?
Roeland: Het is gevormd door evolutie. Het je voelen van een afgescheiden ik heeft een functie voor de overleving. Alleen als je een instinctief gevoel van ik hebt, het instinctieve gevoel een afgescheiden ik te zijn, zul je bereid zijn je te verdedigen als je een leeuw tegenkomt. Een wezen die zich werkelijk helemaal ‘eenheid’ voelt zal het helemaal niets uitmaken of het al dan niet opgegeten wordt door een leeuw. Immers het is toch allemaal eenheid. Dieren hebben dan een instinctief ik gevoel. Bij mensen is daar vanwege de grote hersenen ook nog een gevoel van zijnde een wezen met een verleden en een toekomst bijgekomen. Daardoor is het ik gevoel in mensen nog aanzienlijk groter dan bij dieren. Veel meer dan dieren is er sprake van je zorgen maken voor de toekomst, van angsten veroorzaakt door piekeren. Dit is nu eenmaal het lot van de mens en spirituele benaderingen die eenheid benadrukken kunnen tot op zekere hoogte de gevolgen hiervan neutraliseren. Het is daarbij van belang niet tegen het ik gevoel te vechten, maar het te zien als een natuurlijk iets. Het vechten tegen het ik gevoel, het denken dat er iets mis mee is, het willen ‘overwinnen’ ervan schept weer nieuwe spanningen. Ook het feit dat het ik gevoel is ontstaan heeft zich volledig onttrokken aan de z.g. vrije wil, ook dat is een produkt van eenheid. Het is een produkt van de natuur en zoals alles in de natuur is het prachtig, als er tenminste geen probleem van wordt gemaakt.

AN: Wat is de zetel van dat ik gevoel? Kun je het echt lokaliseren?
Roeland: Het ik gevoel wordt gecreëerd door de hersenen. De meeste mensen hebben het gevoel dat het ik ergens tussen de ogen zit, een klein stukje de schedel in. Je zou het een zwaartepunt kunnen noemen, een punt waarop mensen het gevoel hebben dat hersenactiviteit samenkomt (de stem in je hoofd zit daar bijv.) en wat het ervaren centrum is van zintuiglijke waarnemingen. Voor de meeste mensen is het zien het belangrijkste zintuig, vandaar het gevoel dat het ik zit tussen de ogen. Je hebt het gevoel dat er ergens een mannetje en vrouwtje zit dat door de ogen naar de wereld kijkt. Echter het is andersom, het mannetje of vrouwtje wordt gevormd door de hersenactiviteit getriggerd door zintuiglijke waarnemingen. Een zwaartepunt is slechts een denkbeeldig punt. Het is niet echt. Als je de schedel openmaakt zit er niet echt een klein mannetje of vrouwtje in de schedel. Integendeel, als je de schedel openmaakt zie je slechts een glibberige massa die nog het meest doet denken aan een bedorven toetje….. Het is een illusie. Je kunt het vergelijken met een regenboog. Je voelt dat het er is, je ervaart dat het er is, maar het is een schijnidentiteit. Mensen doen van alles om die vermeende ik, die slechts een hersenspiegeling is, een illusie geschapen door de hersenen, naar de zin te maken. Ze spannen zich in voor iets dat in werkelijkheid helemaal niet bestaat. Het ik gevoel is een kosmische goocheltruc. Het is iets waarvan iedereen denkt dat het een reëel iets is, maar het is slechts een luchtspiegeling of beter gezegd een hersenspiegeling. Het is een noodzakelijke illusie, het heeft een functie want de wezens die het niet hadden waren niet gemotiveerd om zich te verdedigen en zijn derhalve uitgestorven, maar desalniettemin is het een illusie.

AN: Duidelijke uiteenzetting, dank je. Maar wie of wat wordt dat ikje bewust? Zodat we het kunnen relativeren.
Roeland: Die hersenactiviteit heeft de neiging om zich in tweeën te splitsen of zelf in meerdere delen. De waarnemer van de hersenactiviteit is dus ook hersenactiviteit en de waarnemer daarvan ook. Er is niets persoonlijks dat buiten de illusie staat. Je zou het ik bijna kunnen omschrijven als een cockpit zonder bestuurder erin. Het is een autonoom werkend mechanisme. Het is heel belangrijk om te beseffen dat je als organisme niet buiten die ik illusie kunt komen. Er is niets wat zich van de illusie kan bevrijden, want datgene wat zich meent ervan te kunnen bevrijden of denkt het waar te nemen of denkt het door te hebben is de illusie.

AN: Bedoel je dat het ikje zelf het ikje moet gaan relativeren?
Roeland: Zo kun je dat inderdaad zeggen. Het enige wat mogelijk is, is acceptatie. Als het in het organisme doordringt hoe de situatie is dan leidt dat (misschien) tot acceptatie. Dan wordt de angel uit de ik getrokken en kan het organisme er meer vrede mee hebben. Dat is naar mijn visie het enige wat mogelijk is.

AN: Je schrijft hier eerder: ‘Het ikje is slechts een instrument van eenheid.’ Maar dat vraagt inzicht. Volgens jou ook terug te vinden binnen Advaita, niet waar? Maar Advaita zegt dat je bewustzijn bent en niet het ego, toch Roeland? Ze stellen het zwart-witter, dan jou hier, klopt dat? Roeland: Ik ben advaita sympathisant, maar heb inmiddels een visie die op een aantal punten afwijkt van advaita. Ik geloof ook niet dat je het ego bent, het ervaren ik is slechts instabiele hersenactiviteit, dat is alles. Het ware ik is alles dat bestaat want daaruit komt alles voort. Het organisme ontstaat daaruit, zal er weer in terugkeren en maakt er ook tijdens het bestaan deel van uit, al denkt het dat het ‘de show maakt’, maar dat is het grote misverstand. Wat bewustzijn betreft, dat is het medium waarin de ik ervaring verschijnt. Bewustzijn is de drager (vergelijkbaar met bijv. iedere informatiedrager bijv. ook zoals een tv werkt), de ik ervaring is de inhoud. Dit is inderdaad een verhaal dat enigszins afwijkt van mainstream advaita.

AN: Wat is jouw advies aan de zoeker die van zijn dominante ikje af wil? Die worstelt met zijn ego, die liever iets anders wil. Zoals je zelf al eerder aangaf: ‘Niet mijn wil maar Uw wil geschiede.’
Roeland: Niet tegen het ik vechten, maar het accepteren als een natuurlijk iets aanvaarden. Je hoeft je ik niet kwijt te raken, net zomin als het nodig is om een been af te hakken. Het heeft een functie. Tegelijk heeft het in de mens door het piekerachtige denken tot nogal destructieve effecten geleid. Het is zinvol als de zoeker beseft dat iedere poging om het ik kwijt te raken, te overstijgen of wat dan ook, in werkelijkheid het ik versterkt. Kenmerk van het ik zoals dat bij de mens is ontstaan is dat het altijd anders moet zijn dan het is en dat men ‘verlossing’ verwacht in een denkbeeldige toekomst. De enige weg daaruit is simpelweg dingen accepteren zoals ze zijn. En als je dat niet doet en er tegen vecht dan is dat ook prima. Accepteren van het niet accepteren trekt de angel uit het niet accepteren……

Meer interviews met beeld met Roeland de Looff op de interviewpagina van Nondualiteit.Nu